Geriatri

Her Geçen Yıl Eksiliyor Dostlar: Yaşlılık ve Yaşlı Bakımı

İnsan sürekli bir gelişim içerisindedir. Her gelişim süreci kendi içerisinde farklı kritik dönemlerden oluşur. Gelişim dönemleri; bebeklik, çocukluk, ergenlik, genç yetişkinlik, orta yaşlılık ve yaşlılık olarak sınıflandırılmıştır. Her dönem sağlıklı bir şekilde atlatılmalıdır.

Yaş, her geçen yıl artarak ilerler ve kontrol edilemez. Bu nedenle yaşlılık her insanın karşılaşacağı bir evredir. Yaşlılık 65 yaş ve üzeri için tanımlanan bir kavramdır.

Yaygın Olarak Araştırılan Alanlar

Yaşlılıkta yaygın olarak araştırılan dört alan vardır; yalnızlık, depresyon, demans ve alzheimer, parkinson hastalığı[1] .

1. Yalnızlık:

Yalnızlık, kişinin yabancılaşma hissettiği, diğer kişiler tarafından yanlış anlaşıldığını düşündüğü, reddedildiği ya da sosyal ortamda kendine uygun eş olmadığı durumlarda şiddetlenerek kendini gösteren duygusal bir durumdur. Her gelişim döneminde bu durum ile karşılaşılıyor olsa da yaşlılık ve yalnızlık arasında güçlü bir ilişki vardır. Yaşlı bireyler artan sağlık sorunları nedeniyle bakıma ihtiyaç duyarlar. Fakat;

– Değişen toplumsal yapı insanların iş hayatı temposu, yaşam koşullarını etkileyerek ailenin yaşlılara karşı bakımını zorlaştırmakta,

– Bireyler arkadaşlarını, eşlerini kaybedebilmekte,

– Kişi çocukları ve torunlarına vakit ayırarak diğer kişilerle pek fazla görüşmeyebilmektedir. Bu gibi nedenler yalnızlığa neden olabilir.

Yalnızlık, yaşlı bireyleri fiziksel ve mental olarak kötü etkiler.[2]

2. Depresyon:

Yaşlılık döneminde görülen ruhsal problemler arasında ilk sırada yer almaktadır. Depresif belirtiler için fiziksel kronik hastalığın olması, sosyal güvencesinin olmaması, son bir ayda yaşamı olumsuz yönde etkileyen olay yaşamak ve bilişsel bozukluğun olması risk etmenlerindendir[3]. Yaşlılık döneminde depresyonun çok yaygın olması ise bu dönemin bir kayıp dönemi olmasından gelir. İş, arkadaşlar, sağlık, sosyal konumda çeşitli kayıplar yaşanır. Ayrıca önemli bir gerçek olan ölümün farkındalığı ve yaklaştığı duygusu bu dönemde yoğundur. Bu gibi durumlarla başa çıkma zorluğundan dolayı depresyon ile sık karşılaşılır.

Yaşlılar depresyonlarını çeşitli şekillerde örtebilir ve inkar edebilirler. Örneğin fobik savunma ile depresyondan kaçmaya uyum sağlarlar; yaşlanma ve ölüm korkularına karşı hiç yaşlanmayacak gibi bir ego savunmasına bürünebilirler; izolasyonu, kabul etmedikleri duygulanım değişiklikleri ile baş etmede uyum süreci olarak kullanırlar. Somatizasyon, tıbbi açıdan bir sorun olmasa da bedensel semptomların yer aldığı bir süreç olarak tanımlanır ve yaşlılarda bedensel yakınmalar sıkça görülür. Bu yakınmalar depresyonun yordayıcısı olabilir.

Yaşlılıkta depresyon riskinde önemli olan faktörler ise: Kadın olmak, dul veya bekar olmak, gelir ve eğitim düzeyinin düşük olması, sosyal desteğin olmaması, ciddi kayıplar yaşanması, fiziksel rahatsızlığın olması ve uzun sürmesi olarak açıklanabilir[4].

3. Demans ve Alzheimer:

Demans, bunama olarak da bilinir. Hafıza kaybı, düşünme sorunları ve konuşma güçlüklerini kapsar.  Demanslar beyin hücrelerinin hasar görmesiyle oluşur. Alzheimer hastalığının daha kesin belirtileri vardır ve beyni yok eden bir hastalıktır. Alzheimer hastalığı, demansın en yaygın sebeplerinden biridir[5].

4. Parkinson Hastalığı:

Seçici nöron kaybıdır. Yaşlılarda stres ve kaygıya neden olabilir.

Yaşlılara Yönelik Güvenlik Önlemleri

Yaşlılıkla beraber vücutta meydana gelen değişimler kişinin yaşama ve çevre koşullarına uyumunu azaltmaktadır. Azalan uyum, düşme riski, kazalar ve bunlara bağlı sakatlık ve ölüm oranını artırmaktadır. Bu sebeple yaşlının ortama değil, çevre koşullarının yaşlıya uydurularak, yaşam kalitesinin artırılması sağlanmalıdır.

Yaşlı güvenliğinde yardımcı araçların (işitme aygıtı, gözlük, baston gibi) önemi olası tehlikelere karşı korunma açısından büyük önem taşımaktadır. Gözlüklerin camlarında görmede problem yaratacak durumlara dikkat edilmelidir. Örneğin çizik, kırık olmamalı ve temiz olmalıdır. Dengenin sağlanması, düşmelerin önlenmesi için baston, tripot (üç ayaklı baston), ve walker (yürüteç) gibi kullanılacak destekler kullanılmalıdır.

Alınabilecek diğer önlemlerden bazıları ise;

– Kablolar açıkta bırakılmamalı, takılıp düşmeye yol açabilecek biçimde olmamalıdır.

– Zemine kayabilecek tarzda halı, kilim gibi ürünler serilmemelidir.

– Yanlış ilaç kullanımının önüne geçmek için ilaç kutularının üzerine uyarıcılar yazılmalıdır.

– Acil telefon numaraları telefonda bulundurulmalıdır.

– Yangın ya da olası bir tehlikeye karşı acil çıkış kapıları olmalıdır.

– Kapı kolları güvenlik bakımından dışardan kolay açılmaya izin vermeyecek şekilde olmalıdır.

– Kapılarda eşik bulunmamalıdır.

– Karanlıkta görünürlüğü artırmak için fosforlu düğmeler tercih edilmelidir.

– Masa ve sehpaların kenarları keskin olmamalıdır[6].


Kaynakça:

  1. Yaşlı psikolojisi. Erişim adresi: https://psikolojidergisi.com/geriatrik-psikoloji-yasli-psikolojisi/
  2. KHORSHID L,EŞER İ,ZAYBAK A,YAPUCU Ü,ARSLAN G. G,YÜCEL Ş. Ç (2004). Huzurevinde kalan yaşlıların yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Türk Geriatri Dergisi, 7(1), 45 — 50.
  3. İlhan, M. N., Maral, I., Kitapçı, M., Aslan, S., Çakır, N., & Bumin, M. A. (2006). Yaşlılarda depresif belirtiler ve bilişsel bozukluğu etkileyebilecek etkenler. Klinik Psikiyatri9, 177-84.
  4. Eker, E., & Noyan, A. (2004). Yaşlıda depresyon ve tedavisi. Klinik Psikiyatri2, 75-83.
  5. Demans ve Alzheimer Hastalığı Nedir?. Erişim adresi: https://sinirbilim.org/alzheimer-hastaligi-demans/
  6. Yaşlı Bakımında Alınabilecek Güvenlik Önlemleri Nelerdir? Erişim adresi: https://www.geriatri.org.tr/halksagligi?id=7
  7. Resim Gerd Altmann tarafından Pixabay‘a yüklendi

Okuduğunuz içerik sevgiyle oluşturulmuştur ❤️

Başa dön tuşu