Psikolojik Rahatsızlıklar

Stres Nedir? Başa Çıkma Yolları, Aşamaları ve Tedavisi

Güncel hayatımızdan aşina olduğumuz “stres” kavramı artık hayatımıza yerleşti. Bazen herhangi bir fiziksel probleminiz olduğu için doktora gidersiniz ve nedenini sorarsınız, “stresten dolayıdır” cevabını duyarsınız. Daha sonra bir sınavdayken, biriyle tartışırken veya bir işi yaparken aşırı gerilirsiniz, siniriniz bozulur, başığınız ağrır vs. yine araştırırsınız karşınıza stres çıkar. Peki bu stres ne ola ki, diye araştırmaya konulursunuz. Bu konu güncel ve uzun bir konu olarak tutulmaya çalışılacaktır.

Stres Nedir?

Stres, kişinin ruhsal ya da bedenen enersinin çok fazla kullanımı ve bu enerjinin talebi karşılamaması sonucunda verilen tepkidir. Stres sonucunda kişi fiziken ve ruhen yıpranmaktadır. Bu yıpranma, stresin derecesine göre ve kişisel özelliklere göre değişim gösterebilmektedir.

Stres Nasıl Ortaya Çıkar?

Kişinin istekler, ihtiyaçlar ve taleplere karşı yeteri bir cevap verememesi durumunda ortaya çıkar. Örneğin size yapamadığınız veya zorlandığınız bir iş verildiğinde, sizin orada stres yaşamanız normal olacaktır çünkü daha önce yapmamışsınız ve mevcut kaynaklarınız bunu tam olarak karşılamamaktadır.

Stres Tamamen Zararlı Mıdır?

Stres için tamamen zararlıdır, diyemeyiz. Stres alanında çalışmalarıyla bilinen Hans Selye, kişiyi çalışmaları için motive eden strese iyi stres demiştir. Dolayısıyla stresin belirli seviyede yani kişiye zarar vermediği aksine yarar verdiği seviyede bulunması sakıncalı değildir.

Stres Ne Zaman Zararlıdır?

  • Yaşam kalitenizi bozmaya başlamışsa
  • Rahatsızlık veriyorsa
  • Sürekli devam ediyorsa
  • Baskı oluşturuyorsa kişiye zarar verecek duruma gelmiş demektir.
Stresin Aşamaları Nelerdir?

Stres altındayken stres hormonu vücudun en dayanıksız yerine zarar vermeye başlar ve bu durum ilerledikçe rahatsızlıklar, hastalıklar oluşmaya başlar. Her hastalık gibi başlarda normal görülebilir veya geçer diye düşünülebilir ama geçmemesi durumu da söz konusu olabiliyor.

Stres Nereden Kaynaklanır, Neden Stres Yaşarız?

Öncelikle stresin kişiden kişiye göre değişeceğini belirtmekte fayda vardır. Nasıl ki bir olay karşısında her birey farklı tepkiler veriyorsa bir stresle karşılaştıklarında da tepkiler, çözümler aynı olmayacaktır. Stres konusunda bazı kişiler daha güçlüyken bazı kişiler stres karşısında güçsüz düşebiliyor. Peki, stres nereden kaynaklanır, hangi durumlarda stres yaşarız?

1) Baskı (Bizim kendimize yaptığımız baskı ve dışarıdan gelen baskı veya her ikisi olabilir.)

2) İki durum arasında kararsızlık (Örneğin iki teklif alırsın ikisine de eşit seviyede durduğun için tercih konusunda kararsız kalırsın.)

3) Engellenme Hissi

Engellendiğinizde ya ortadan o engeli kaldırmaya çalışırsınız ya da geri çekilebilirsin. Her iki durumda da stres yaşanır çünkü birin de engeli aşmaya çalışıyorsun diğerin de hedefinden vazgeçiyorsun.

4) Bazı Yaşam Olayları ve Travmatik Durumlar

Evlenme, boşanma, bir yakının ölümü, hastalık gibi durumlar stres veren çeşitli yaşam olayları içerisinde yer almaktadır.

Ayrıca sürekli stres yaratan aile içi anlaşmazlıklar, mesleki tatminsizlik, kişinin okuduğu bölümden memnun olmaması gibi yaşanan durumlar da kişiyi strese sokabilmektedir.

5) Sahip olduğumuz bazı düşünce kalıpları

Örneğin, herkes beni sevmeli veya her şey yolunda gitmeli dersek bu çok gerçekçi ve mantıklı olmayacaktır. Dolayısıyla bu tarz düşünceleri olan kişiler strese kolaylıkla girebilmektedirler. Gerçekçi olmayan beklentiler sonucunda yaşananlar kişide olumsuz duygular oluşturabilir ve kişi bundan etkilenip strese girebilir.

6) Temel İhtiyaçlar ve Yaşam Koşulları

Beslenme, güvenme gibi fizyolojik ve psikolojik ihtiyaçların karşılanmadığında stres oluşabilir. Ayrıca barına ve yaşam kalitesi, koşulları da etki edebilmektedir.

Stres Düzeyine Etki Eden Bireysel Faktörler Nelerdir?

1) Özsaygı düzeyi düşük olan insanlar daha fazla stres yaşar.

2) Bireyin çevreden gelen ve kendisinin yüklediği beklentiler karşısında denetimi fazla ise minimum stres yaşar.

3) İç kontrol ve dış kontrol odağı

İç kontrol odaklı insanlar: Sınava ne kadar çok çalışırsam o kadar başarılı olabilirim. Yani sınav sonucumu yaptığım çalışma belirler.

Dış kontrol odaklı insanlar: Sınava ne kadar çalışsam da başaramıyorum ve olaylar benim kontrolümde değil.

4) Kişilik Tipi

Örneğin A tipi kişilikte acelecilik, rekabetcilik, hırslılık, başarıya önem verme, sabırsızlık olduğu için daha fazla strese yatkındırlar.

5) Diğer bireysel etkenler dahil edilebilir. Dolayısıyla daha önce de belirttiğim gibi kişisel etmenler daha çok ön plana çıkmaktadır. Her insanın algılayışı farklı olacağı için stres düzeyleri de farklı olacaktır.

Stresle Başa Çıkmanın Yöntemleri Nelerdir?
  • Sorunlaral yüzleşip üzerine gidilebilir ve bunu yaparken sabırlı da olması gerekir. Sorunlarla yüzleşmek çözüm bulmak için iyi bir adım olacaktır.
  • Sorunlar karşısında bir şey yapamıyorsanız geri çekilerek veya beklentiyi düşürerek hareket etmeniz kuvvet muhtemeldir. Bu şekilde stresten kurtulmaya çalışılabilir.
  • Bilinçsiz yöntemlere başvurulmamalıdır(Alkol, sigara veya başkasına zarar verme gibi).
  • Sevdiğiniz aktivitlere zaman ayırın.
  • Spor yapabilirsiniz ve meditasyon gibi psikolojik rahatlama sağlayan yöntemlere başvurabilirsiniz.
  • Nefesizini kontrol edin. Düzenli ve bilinçli nefes alarak stres anında rahatlama sağlayabilirsiniz.
  • Beslenmenize dikkat edin.
  • Hayır demekten korkmayın. Biri size yapamayacağınız veya uymayan bir şeyi dediğinde “hayır” diyebilirsiniz.
  • Kendinize zaman ayırıp sevdiğiniz şeyleri yapabilirsiniz.
  • Ailenizle ve çevrenizle zaman geçirmeyi arttırabilirsiniz.
  • Olayları avantaja dönüştürebilirsiniz veya pozitif düşünerek stresi azaltabilirsiniz.

Son olarak eğer size çok zarar veren ve çözemediğiniz durumlarda profesyonel destek alabilirsiniz.

 

Okuduğunuz içerik sevgiyle oluşturulmuştur ❤️

4 Yorum

  1. Hilal dedi ki:

    İçinden çıkamadığım bir ilişkim var. Git geller yaşıyorum kendi içimde. Bu günlerde sanırım yaptığım sporların etkisi ve arkadaşlarımla ve ailemle çokça zaman geçirmek de beni huzurlu kılıyor. Ama yaşadığım ilişkinin içinden bi türlü çıkamıyorum. Bunun için nereden başlamalı nasıl yapmalıyım. Onu gerçekten sevdiğimi düşünüyorum, bir taraftan da anlaşamadığımız çok şey var. Teşekkürler ve saygılar.

    1. Editör dedi ki:

      Öncelikle ilişkinizi çıkmaza sokan ve sizi zorlayan durumun ne olduğunu bulmanız gerekiyor. Aklınızda soru işaretleri ve kararsızlıklar oluşmuş olabilir. İçinden çıkamadığınız durumu karşı tarafla da görüşüp birlikte hareket ederseniz daha iyi olur. Kararsızlıklar ve soru işaretleri üzerinde düşünün ne yapmak ve nasıl bir ilişki istediğinizi düşünün. Kendiniz ve değerlerinizi bildikten sonra işiniz daha çok kolaylaşır. Umarım içinden çıkamadığınız durum çok büyük değildir ve kendiniz için doğru olan kararı verirsiniz. Sevgiler.

  2. Medine dedi ki:

    Merhaba ban çok stresli oluyorum 2ci babam beni kıskanıyor bağırıyor sonrada bişey soruyor bilmediğim seya gormadigim eşyaya bilmiyorum diye cevap veriyorum o bana bağırıyor sonra çok stresli ve kendimi zarar vermaya başlıyorum geceleri ağlamaya başlıyorum ne yapa bilirim?

    1. Ahmet Kılgi dedi ki:

      Stres Yönetimi için Prof. Dr. Zuhal Baltaş ve Prof. Dr. Acar Baltaş’ın “Stres ve Başa Çıkma Yolları” kitabı önerilebilir. Profesyonel destek alabileceğinizi de hatırlatırım. Umarım probleminiz çözülür.

Başa dön tuşu