Gelişim PsikolojisiKuramlar

Dil ve Piaget’in Dil Gelişimi Kuramı

Bütün dil, düşüncenin imgelenmesidir.

Immanuel Kant

Dil Nedir?

Türk Dil Kurumu Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü ‘ne göre; “İnsanlar arasında karşılıklı haberleşme aracı olarak kullanılan; duygu, düşünce ve isteklerin ses, şekil ve anlam bakımından her toplumun kendi değer yargılarına göre biçimlenmiş ortak kuralların yardımıyla başkalarına aktarılmasını sağlayan, seslerden örtülü çok yönlü ve gelişmiş bir sistem” olarak tanımlanmıştır. Toplum içindeki problemlerimizi çözmemize yardımcı olur ve insanların fikirlerini öğrenmemizi sağlar.

Tanımda da yer aldığı gibi her topluluğun kendi özelliklerini barındırdığı bir dili vardır. Bu bakımdan dil için bir tür gizli anlaşma sistemi diyebiliriz. Başlangıcı tam olarak bilinmemektedir. Bugün olduğu gibi yüzyıllardır insanlar bunun üzerine araştırmalar yapmıştır. En bilinen örneklerinden bir tanesini Heredot Mısır gezisi sırasında duymuş ve Tarihler kitabının ikinci cildinde bize aktarmıştır. Kitapta anlaşıldığı şekliyle M.Ö. 600’lü yıllarda Mısır Firavunu 1. Psamtik insanların dili nasıl keşfettiklerini ve kelimelerin kökenini merak etmiştir. Kelimelerin kökenini bulduğunda insanlığın da kökenini bulacağını düşünmüştür. Yeni doğan iki bebeği annesinden ayırıp bir çobanın yanına göndermiştir. Firavunun emri üzerine çoban bebeklerin tüm ihtiyaçlarını karşılamış ama bebeklerle herhangi bir iletişimde bulunmamıştır. Aradan yıllar geçtikten sonra bebeklerden biri “becos” kelimesini söylemiştir. Kelimenin kökeni hakkında yaptıkları araştırmalar sonucu yaşanılan dönemden uzun yıllar önce, bugünkü Anadolu topraklarında yaşamış Frig halkının dilinde ekmek anlamına geldiğini öğrenmişler. Bunun sonucunda Frigleri ataları olarak kabul etmişlerdir(1*).

Kritik Dönem Nedir?

Gelişim belli bir sıra içinde, evreler halinde ilerler ve bir evre tamamlanmadan diğer evreye geçilemez. Geçiş olmadığı için gelişim sekteye uğrar. Bu gelişim evrelerinde belli kazanımlar için belirlenmiş dönemler vardır. Birey bu dönemlerde kazanması gereken yetilere karşı daha duyarlı hale gelir. Birey kazanması gereken yetileri bu dönemlerde kazanamazsa, hayatının kalan dönemlerinde kazanamaz. Bu dönemlere kritik dönem denir.

Dil Gelişiminde Kritik Dönem

Diğer gelişim alanlarında olduğu gibi dil gelişimi de belli bir sıra halinde ilerler. Örneğin motor gelişiminde gördüğümüz emekleme, yürüme, koşma; dil gelişiminde agulama, heceleme, konuşma şeklinde ilerler. Dil gelişimi için kritik dönem 0-3 yaş arasındadır. Bu dönemi diğer dönemlerden ayıran en belirgin özelliği, bebek 0-3 yaş arasında herhangi bir sese maruz kalmazsa hayatının kalan döneminde konuşamaz ve anlayamaz.

İlk olarak 6- 12 ay arasındaki dönemde çevreden gelen uyarıcılara dikkat etmeye başlayan bebek yine bu dönemde seslere tepki vermeyi öğrenir. 12. aydan sonra sesleri birleştirip heceler oluşturmaya çabalar. İlk zamanlar anlamlandıramadığımız bu heceler zaman geçtikçe iyileşir. 18. aydan sonra kelimeleri kullanmaya başlar. 2-3 yaş dönemine gelindiğindeyse sıkça görülen dil hatalarıyla birlikte ihtiyaçlarını belirli düzeyde anlatmaya başlar.

Piaget ve Dil Gelişim Kuramı

Piaget dili birçok açıdan incelemiştir. Dilin zihinsel, bilişsel ve duyuşsal yönleri hakkında araştırmalar yapmış ve dil gelişimini belli bir gelişim dizisi halinde açıklamıştır. Piaget’e göre dil gelişimi ve bilişsel gelişim arasında paralellik vardır. Araştırmaları sonucunda çocukların üç farklı şekilde konuştuğu sonucuna ulaşmıştır. Bunlar;

  • Otistik Konuşma (0-2 Yaş): Bebeklik yılları konuşmalarına verdiği isimdir. Tek kelimelik cümleleri içerir.
  • Benmerkezci Konuşma (3-6 Yaş): Çocuğun çevreyle iletişiminin kesildiği dönemdir. Anlattıklarının dinlenip dinlenmediği önemli değildir. Monolog konuşmalar sıklıkla görülür.
  • Sosyalleşmiş Konuşma (7 Yaş ve Sonrası): Etkin iletişim dönemidir. Soru sorar, dinler, sorulan sorulara cevap verir. Kendi kendine konuşmak yerine birileriyle konuşmayı tercih eder(2*).

Piaget’e Göre Dil Gelişim Evreleri

Piaget dil gelişimini dört temel evreye ayırmıştır.

1. Agulama Evresi (0-12 Ay):

-Ağlama Dönemi(0-2 Ay): İhtiyaçlarını ağlayarak anlatır. Bilinçli olabileceği gibi bazı ağlamalar bilinçsiz ve refleksiftir.

-Babıldama Dönemi (2-5 Ay): Ünlü, ünsüz sesler ortaya çıkar. Mırıldanma ve homurdanmalar dönemidir.

-Çığıldama-Heceleme Dönemi (6-12 Ay): Neredeyse tüm sesler kullanılmıştır. Çevresinde duyduğu sesleri sıkça kullanır.

2. Tek Sözcük Dönemi (12-18 Ay):

Günlük dilde sıkça duyduğu kelimeleri kullanmaya başlar. Su, mama gibi kelimeleri kullanarak isteklerini belirtebilir.

3. Telegrafik Konuşma Dönemi (18-24 Ay):

Tek sözcük ardından gelen bu dönemde çocuk, iki kelimelik cümleler kurar. Bir önceki dönemde sadece “su” derken, bu dönemde “anne su” ifadesini kullanır.

4. İlk Gramer Dönemi (24-60 Ay):

Her şeyden önce “Neden?” sorusuyla en sık karşılaşacağınız ve kelime hafızasının geliştiği dönemlerdendir. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki bu dönemde doğru uyarıcı çevreyle dönem sonunda 2500 kelime hafızasına sahip olur(2*).


Kaynaklar:

  1. Temizyürek, F. (2007). Çocukta Dil Gelişim Süreci. Hacettepe Üniversitesi Türkiye Araştırmaları (HÜTAD), 169-176.
  2. Sargın, N., Avşaroğlu, S., ve Ünal, A. (2016). Dil gelişimi ve kuramları. Eğitim ve Psikolojiden Yansımalar, 126-134.

Okuduğunuz içerik sevgiyle oluşturulmuştur ❤️

Başa dön tuşu