Literatür tarandığında Obsesif Kompulsif Bozukluğun (OKB) sağaltımında Bilişsel Davranışçı Terapinin (BDT) etkili olduğu görülmektedir. Çocukluk çağında gerçekleşen OKB’de BDT ve farmakolojik tedavi uygulanabilmektedir. BDT yetişkinlerin tedavisinde de diğerlerinden daha etkili bir yaklaşım olarak literatürde bulunmaktadır (Kozak ve Foa, 1997). Çocuklar içinse ilaçların yan etkisi de göz önüne alındığında elzem bir durum olmadığı sürece BDT’nin daha faydalı olacağı bildirilmektedir. Bazı durumlarda da her ikisi, BDT ve ilaç desteği, gerekebilmektedir (March ve Mulle 1998).
Bilişsel Davranışçı Terapinin Obsesif Kompulsif Bozukluğuna sahip hastalarda etkili olabilmesi için hastanın iyi bir şekilde değerlendirilmesi gerekmektedir (Lapsekili ve Ak, 2012). Tedavi planı oluşturulurken teorik bilgilerden, hastanın öyküsünden, deney ve gözlemlere dayalı araştırmalardan yola çıkılmaktadır (Persons ve Davidson 2001). Bu süreç içerisinde terapistin yaptığı formülasyon önem arz etmektedir. Hastanın terapiste sağladığı bilgilerle birlikte formülasyon güncellenebilmektedir; bir başka deyişle dinamik bir süreçten bahsedilmektedir. Formülasyonun içerisinde probleme yol açan durumlar, tetikleyiciler, inançlar, bilişsel varsayımlar, erken yaşantılar ve hastanın döngüsü yer almaktadır. Terapist tedaviyi uygularken hipotezini test edip geliştirmeye ve düzenlemeye çalışır. Hatalı yapılandırılmış bir formülasyon tedavinin faydasını düşürmektedir (Lapsekili ve Ak, 2012).
Bilişsel davranışçı terapinin amacı hastalarda obsesyonlarının sonucu olan kaygı ile nasıl başa çıkılabileceğini tekniklerle öğretmektir. Hastalar yöntemleri kullandıkça tedavinin işe yararlığı ve devamlılığı sürmektedir (De Haan, Hoogduin, Buitelaar, ve Keijsers, 1998). Davranışçı yöntemler arasında olan maruz bırakma (exposure) hastanın korktuğu bir durumla karşılaşması anlamına gelmektedir (ör. kirli bir yüzeye dokunmak). Bir diğeri olan yanıt önleme (response prevention) ise obsesyonlardan kurtulmak için yapılan davranışları ortadan kaldırmak amacıyla uygulanır (Aktay, 1999). Bilişsel tekniklerden olan bilişsel yeniden yapılandırma ile hastanın işlevsel olmayan düşüncelerinin belirlenmesi ve yerine daha yapıcı, işlevsel düşünceler getirilmesidir. Bir bakıma düşüncelerde düzeltme yapılmasıdır. Ayrıca baş etme becerilerinden gevşeme egzerisi de hastalarda psikofizyolojik olarak uyarılma seviyesini düşürmek için kullanılmaktadır (Ilgar, 2019). Çocuk ve ergenlerde kullanılan tekniklerde ise esnek davranılmaktadır; ev ödevleri ve egzersizler verilmektedir (Friedberg ve ark. 2000). Daha önce belirtildiği gibi hangi tekniklerin kullanılacağı ve sıklıkları hastadan hastaya göre değişmektedir.
Tedavi iyi bir bilişsel varsayımla bitirilmelidir (Persons ve Davidson 2001). Aynı zamanda terapist, hastadan her seans sonrasında konuştuklarının bir özetini istemektedir; bu durum terapistin ilerlemeyi görmesi açısından da etkili olmaktadır (Lapsekili ve Ak, 2012). Bilişsel davranışçı terapi özet olarak kişinin bilişleri üstünde değişiklik sağlayarak kaygıya yol açan düşünceleri azaltmakta ve davranışlarda olumlu değişikliklere yol açmayı hedeflemektedir (Antony ve Swinson 2001, Türkçapar ve Şafak 2012).
Kaynakça:
- Aktay, Y. (1999). Obsesif kompulsif bozukluk tanılı ergene bilişsel davranışçı yaklaşım: olgu sunumu. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 25 (1), 71-81.
- De Haan, E., Hoogduin, K., Buitelaar, J., Keijsers, G. (1998). Behavior therapy versus clomipramine for the treatment of obsessive-compulsive disorder in children and adolescents. Journal of the American Academy of Child ve Adolescent Psychiatry, 37, 1022-1029.
- Friedberg R. D., Crosby L. E., Rutter JG ve ark. (2000). Making cognitive behavioral therapy user friendly to children. Cognitive Behavioral Practice 6: 189-200.
- Ilgar, M. Z., Ilgar, C. I. (2019). Bilişsel Davranışı Değiştirme ve Motivasyonel Görüşme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 15 (1), 47-43.
- Kozak, M., Foa, E. (1997). Mastery of obsessive compulsive disorder: Client work book. USA: Graywind Publications.
- Lapsekili, N., Ak, M. (2012). Obsesif kompulsif bozuklukta bilişsel davranışçı terapi sürecinde yol gösterici: formülasyon. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 1 (1), 21-27.
- March, J., Mulle, K. (1998). OCD in children and adolescents: A cognitive- behavioral treatment manual. New York: Guilford Press.
- Persons J. B., Davidson J. (2001). Cognitive-behavioral case formulation. In: Dobson K. S. (Ed.). Handbook of cognitive-behavioral therapies. New York: Guilford Press; s. 86–110 (2. Baskı)
- Türkçapar, M. H., Şafak, Y. (2012). Obsesif kompulsif bozuklukta bilişsel özellikler ve bilişsel tedaviler. Türkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics 5:69-75.
Okuduğunuz içerik sevgiyle oluşturulmuştur ❤️
