BiyografilerSosyal Psikoloji

Muzafer Sherif (1906-1988)

Kişisel Hayatı

Sosyal psikoloji alanına birçok katkıda bulunan Muzafer Sherif, 1906 yılında, İzmir’e bağlı Ödemiş ilçesinde doğmuştur. Hayatının ilk dönemlerinde, bir sosyal psikoloğun şahit olabileceği çeşitli olaylarla karşılaşmıştır. Çocukluk döneminde 1. Dünya Savaşı’na, gençlik döneminde Kurtuluş Savaşı’na tanık olan Sherif’in, hayatına ve sosyal psikoloji alanında ilgilendiği konulara baktığımızda, yaşamının çalışmalarına yansıdığını görebiliriz. Eğitim hayatına ilk olarak Ödemiş İlkokulunda başlamıştır. 1924 yılında babası tarafından gönderildiği İzmir Amerikan Kolejinde eğitimini tamamladıktan sonra İstanbul (Dârü’l-Fünûnu) Üniversitesinde Felsefe bölümünü kazanır ve 1928 yılında bu okuldan mezun olur. Mezuniyetinin ardından bir dönem İzmir Erkek Öğretmen Okulunda öğretmen olarak çalışır. 1929 yılında, bir eğitim bursu ile ABD’ye giderek orada psikoloji alanında eğitim görür. Yüksek lisans sürecinde Edwin G. Boring ve Robert Woodworth gibi önemli psikologlardan dersler almıştır. Psikoloji eğitiminin yanında sosyoloji, antropoloji, siyaset bilimi, iktisat ve tarih gibi alanlarda da kendini geliştirmeye çalışmıştır. Amerika’daki eğitim sürecinde kişilik psikolojisinin babası sayılan Gordon Allport’tan (1897-1967) etkilenmiştir. 1932 yılında Almanya’ya giden Sherif, orada Gestalt Psikolojisinde uzman olan Wolfgang Köhler’in derslerine katılma fırsatı bulur. Sonrasında aynı yıl içinde Türkiye’ye döner ve Ankara Gazi Eğitim (Gazi Terbiye) Enstitüsünde, psikoloji dersleri verir.

1933 yılında doktora yapmak için tekrar ABD’ye döner. Harvard Üniversitesinde, Allport ve Hadley Cantril’in radyo psikolojisi ile ilgili çalışmasına yardımcı olur. Bir süre sonra çeşitli nedenlerden dolayı Allport ile yollarını ayıran Sherif, Murphy ile çalışmak üzere Almanya’ya geçer. 1935 yılında Murphy danışmanlığında, “Toplumsal Kuralların Psikolojisi” adı ile bir tez yayınlayarak doktorasını tamamlar. Bu tez ile uluslararası bir ün kazanır. Almanya’da ve Fransa’da bazı araştırmalarda yer alır. 1936’da Türkiye’ye döner. 1937’de Gazi Eğitim Ensititüsündeki eski görevine devam eder. 1939 yılına gelindiğinde Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü’nde psikoloji doçenti olarak göreve başlar. 1940-1944 yılları arasında Yurt ve Dünya, Adımlar, İnsan dergilerinde ve Tan gazetesinde, ırkçılık ve başka birçok konu ile ilgili makaleler yazmıştır. Yurt ve Dünya dergisinde bulunan  ırkçılık ile ilgili yazılan makalesi dışında, “Irk Psikolojisi” adlı makalesi önemli bir eserdir. 

Tarih 16 Mart 1944’ü gösterdiğinde, Muzafer Sherif, ırkçılıkla ilgili yazdığı yazılardan dolayı tepkileri üzerine çeker ve derslerinde komünizm propagandası yapması gerekçe gösterilerek tutuklanır. Bu duruma yurt içi ve yurt dışından fazlasıyla tepki gelmiştir. Bu tepkilerden sonra 1945’te serbest bırakıldı. Şerif, Oliver Lacombe’un tavsiye mektubu sayesinde 1944 yılında profesör oldu. Tutuklu olduğu dönemde Princeton Üniversitesinden gelen bir teklif üzerine, 1945 yılının Şubat ayında Türkiye’den ayrılarak ABD’ye gider. Sonraki yıl Yale Üniversitesine geçer. Sosyal Psikoloji alanında birçok deneyin gerçekleştirileceği Grup İlişkileri Enstitüsünü, Oklahoma Üniversitesinde kurar. 1980’lerin ilk yıllarına kadar görev aldığı Pennsylvania Park Üniversitesinden emekli olur. 1988 yılında geçirdiği kalp krizi sonucunda vefat eder.

Doğu müziğine alışık olarak yetiştirilmiş bir kimseye, büyük bir Avrupa orkestrası müziğinden çıkan harmoni hemen hemen basit bir gürültüden ibarettir.

Sosyal Kuralların Psikolojisi, Muzafer Sherif

Psikoloji Alanına Katkıları

Sherif, sosyal psikoloji ile ilgili çalışmalarında, “ego psikolojisi” konusunda birey ile grup ilişkileri üzerinde durmuş ve bu konuda sosyal psikoloji alanına önemli katkılar sağlamıştır. “Norm oluşumu” ile ilgili özgün deneysel çalışmalar geliştirmiş ve bu çalışmalar sonrasında bireyin belirsiz ve karmaşık olaylara, diğer bireylerin değerleriyle bakma eğiliminde olduğu sonucuna ulaşmıştır. Sherif’in ulaşmış olduğu bu sonuçlar uyum üzerinde çalışan araştırmacılara da örnek oldu. Psychology of Social Norm (Toplumsal Normların Psikolojisi) kitabında bireyin gruplardan etkilenme nedenlerini ve nasıl etkilendiklerini anlatmıştır (1936). 1948 yılında Eşi Carolyn Sherif ile beraber yazdığı An Outline of Social Psychology (Sosyal Psikolojinin Ana Hatları) kitabında kullandığı psikolojik kavramlar sonraki dönemlerde toplumsal değişimlerle ilgilenen araştırmacılar için faydalı bir kaynak olmuştur.

Başlıca Eserleri

  • Hunger as a Factor in Learning 
  • The Psychology of Social Norms (1936) 
  • Irk Psikolojisi (1943)
  • Değişen Dünya (1945)
  • Vaziyet-alışların (Attitude) Psikolojisi Üzerinde Birkaç Yeni Araştırma (1944)
  • The Psychology of Ego-Involvements: Social Attitudes and Identifications (H. Cantril ile,1947)
  • An Outline of Social Psychology (1948)
  • Groups in Harmony and Tension (eşi Carolyn Sherif ile, 1953)
  • Reference Groups: Exploration into Conformity and Deviation of Adolescents (1964)
  • Social Judgement: Assimilation and Contrast Effects in Communication and Attitude Change (C.I. Hovland ile, 1961)
  • In Common Predicament: Social Psychology of Intergroup Conflict and Cooperation (1966)
  • Social Interaction: Process and Products (1967)

Kaynakça

  1. Çağlayan, S., Korkmaz, M. ve Öktem, G. (2014). Muzaffer Şerif’in Hayatı ve Eserleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 153-159.
  2. Muzaffer Şerif Başoğlu. (b.t.). Biyografya. https://www.biyografya.com/biyografi/13143#
  3. Muzaffer Şerif Başoğlu. (b.t.). İstanbul’daki Ödemişli Efeler Kulübü.http://odemisliefeler.org/haber_detay.asp?id=513&menuno=83
  4. Muzafer Sherif. (b.t.). Wikipedia. https://tr.wikipedia.org/wiki/Muzafer_Sherif

Okuduğunuz içerik sevgiyle oluşturulmuştur ❤️

Başa dön tuşu