Eğitim PsikolojisiKuramlar

Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi

Abraham Maslow tarafından kişiliğin gelişimi üzerine ve kişilik üzerine ortaya atılan bir teoridir. Maslow’a göre bireyin davranışlarına yön veren onun gereksinimleridir. Bireyin hayatını anlamlandırabilmesi, mutlu sürdürmesi için farkındalığının oluşması gerekmektedir. Bu farkındalıkla yapabileceklerine odaklanan birey ona göre hareket eder. Bu sosyal ve psikolojik farkındalığın gelişebilmesi için bireyin fizyolojik, güvenlik, saygı, ait olma gibi gereksinimlerinin düzenli olarak karşılanması gerekmektedir.

  • Gereksinimler belli bir düzen ve sıra içerisindedir.
  • Bir alt basamaktaki gereksinim karşılanmadan bir üst basamağa geçilmez.
  • Dolayısıyla kişilik gelişiminin oluşabilmesi için gereksinimlerin karşılanmasının gerektiğini savunur.

Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi

  1. Fizyolojik Gereksinimler: Açlık, susuzluk, uyku, cinsellik gibi
  2. Güvenlik Gereksinimleri: Kendini ve yakınlarını güvende, tehlikeden uzak hissetmek
  3. Sevgi ve Aidiyet Gereksinimleri: Başka insanlarla yakın ilişkiler kurabilme, bir yere ait olmak ve benimsenmek
  4. Değer Gereksinimleri: Kendine güven hissesi ve başkaları tarafından kabul görülmek, onaylanmak gibi
  5. Bilişsel Gereksinimler: Bilmek, anlamak ve keşfetmek
  6. Estetik Gereksinimler: Simetri, düzen, güzellik
  7. Kendini Gerçekleştirme Gereksinimleri: Kişinin kendini olduğu gibi kabul etme, potansiyelinin farkına varma ve oluşan farkındalıklarla kendini gerçekleştirmenin olduğu basamaktır.
  8. Ötekilerine Yardımcı Olma Gereksinimleri: Başkalarına kendini gerçekleştirme konusunda yardımcı olma.

Gereksinimlere baktığımızda kendini gerçekleştirme eylemi için birçok basamağı geçmek gerekmektedir. Teorinin orijinal hali 5 basamaklıdır. Üstte belirtilen 5, 6 ve 8. basamaklar daha sonra eklenmiştir.

Kendini gerçekleştiren kişi nasıldır?

Maslow’a göre kendini gerçekleştiren bireylerin karakteristik özellikleri şunlardır:

  • Gerçekliği olumlu biçimde algılar ve belirsizliğe katlanabilir.
  • Kendini ve başkalarını olduğu gibi kabul eder.
  • Düşünce, duygu ve davranışları içtendir.
  • Kendilerinden çok probleme odaklanırlar.
  • Yaratıcı, verimli ve üretkendirler.
  • İyi bir mizah anlayışına sahiptirler.
  • Yaşamlarına ve dünyaya nesnel ve doğal bir açıdan bakabilirler.
  • Yaşamdaki olaylara, öğelere ve gerçeklere karşı ilgi duyarlar.
  • Bilinçli olarak gelenek dışı olmamalarına karşın, öz kültürlerinin sorgulanması gerektiğini düşünürler.
  • İnsanlarla doyurucu, kalıcı ve sevgi dolu iletişim kurarlar.

Kendini Gerçekleştirdin Mi?

Kendini gerçekleştirmeye götüren davranışları da şu şekilde açıklamıştır:

  • Yaşamı bir çocuk gibi doğallık ve yoğunluk içinde yaşamak.
  • Güvenli alanında takılıp kalmaktansa yeni bir şeyler denemek.
  • Deneyimler üzerinde yorum yaparken dışa değil kendi içine odaklanmak.
  • Rol yapmaktan kaçınmak ve dürüst olmak.
  • Görüşlerin çoğu insanın görüşleri ile uyuşmuyorsa gözden düşmeyi göze almak.
  • Sorumluluk sahibi olmak.
  • Amaçlarını belirleyip onlara ulaşmak için çok çalışmak.

Görüldüğü gibi Maslow, kişilik için önemli bir psikolojik teori ortaya atmıştır.

Burada Maslow’un vurguladığı şey kendini gerçekleştirme kavramı ve insanların buna ulaşması için nelerin önemli olduğunu vurgulamaktır. Bunları da dayandırdığı çalışmalarla sıralamıştır.

  • Maslow, yüz kişide yalnızca birinin tam kendini gerçekleştirdiğini, çünkü toplumumuzun motivasyonu öncelikle saygı, sevgi ve diğer sosyal ihtiyaçlara dayalı olarak ödüllendirdiğini kaydetti.
  • Her birey farklı olduğu için kendini gerçekleştirirken farklı dallara (spor, edebiyat, sanat, eğitim, bilim vs.) katkı sağlar.
  • Kendini gerçekleştirmenin, ‘sonsuza dek mutlu’ olan mükemmel bir kişi olmaktan ziyade sürekli bir süreç olması gerektiğini belirtmek önemlidir. (Hoffman, 1988)

Eğitim Uygulamları

Maslow’un hiyerarşi ihtiyaçları teorisi, okullarda öğretme ve sınıf yönetimine büyük katkıda bulunmuştur. Maslow eğitim ve öğretimde bütüncül bir yaklaşım benimser. Maslow, bir bireyin fiziksel, duygusal, sosyal ve entelektüel niteliklerine ve bunların öğrenmeyi nasıl etkilediğine bakar.

  • Öğretmenler, Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisinden etkin bir şekilde uygulamarla faydalanabilir.
  • Bir öğrencinin bilişsel gelişiminin olabilmesi için ilk önce temel fizyolojik ihtiyaçlarının karşılanması gerekir. Örneğin karnı çok aç veya yorgun olan bir öğrenci derste verim alamaz. Derse odaklanmada sorunlar yaşayabilir veya zorlanabilir. Aynı şekilde güvensiz bir ortamda da öğrenci derse odaklanmak da zorluk yaşayabilir. Dolayısıyla öğrencinin potansiyelini gerçekleştirebilmesi için temel gereksinimlerin sağlanması gerekir.
  • Maslow, öğrencilerin sınıfta değer gördüğünü ve saygı gösterildiğini hissetmesi ve öğretmenin bunları destekleyici bir ortam yaratması gerektiğini ileri sürdü.
  • Benlik saygısı düşük olan öğrencilerin akademik alanda ilerlemeleri zorlaşır.

Maslow’un hiyerarşi teorisinin sınıf öğretmeninin uygulamalarına açıktır. Bir öğrencinin bilişsel gereksinimlerini karşılamadan önce, temel fizyolojik ihtiyaçlarını yerine getirilmesi sağlanmalıdır. Örneğin, yorgun ve aç bir öğrenci öğrenmeye odaklanmak zor bulacaktır. Öğrencilerin duygusal ve fiziksel olarak kendilerini güvende hissetmeleri ve sınıfta ilerlemeleri ve potansiyellerini tam olarak alabilmeleri için kabul etmeleri gerekir.

Maslow, öğrencilerin sınıfta değer gördüğüne ve saygı gösterildiğine ve öğretmenin destekleyici bir ortam yaratması gerektiğini göstermesi gerektiğini ileri sürdü. Benlik saygısı düşük olan öğrenciler benlik saygısı güçlenene kadar akademik olarak optimum oranda ilerleyemezler.

Değerlendirme

  • Maslow, kendini gerşekleştiren 18 kişinin biyografisini incelemiştir. Dolayısıyla bilimselliği konusunda tartışılır bir durumdur.
  • Bu teoriyi deneysel olarak test etmek zordur.
  • Tay & Diener’in (2011) yaptığı çağdaş araştırmalar sonucunda evrensel insan ihtiyaçlarının kültürel farklılıklara bakılmaksızın varolduğu görüşünü desteklemektedir. Bununla birlikte, hiyerarşideki ihtiyaçların sıralanışı doğru değildi.
  • Fizyolojik ihtiyaçların karşılanmadığı ama sosyal olarak sevgi, saygının var olduğu yoksulluk içinde yaşayan toplumlara baktığımızda sıralamadaki şartlar geçerli değildir.
  • Başka bir örnek ise aç olsak bile bir yakınımızla birlikte olduğumuzda kendimizi güvende hissedebiliriz.
  • Bazı sanatçılar, yazarlar gibi yaratıcı kişilerin yoksulluk içinde büyüdüğünü ve buna karşın kendilerini gerçekleştirdiklerini iddia edebiliyordu.

Kuramla ilgili değerlendirmelerinizi yorum olarak belirtebilirsiniz.


Kaynakça

Okuduğunuz içerik sevgiyle oluşturulmuştur ❤️

Başa dön tuşu