Psikolojik Rahatsızlıklar

Korkularımız ve Sosyal Fobi

Korku Nedir?

Korku ile anksiyetenin farkı nedir?

Korku, insanın psikolojik ve fiziksel bütünlüğünü tehdit eden içten ve dıştan gelen uyarılara karşı gösterilen doğal bir tepkidir (Nihat Kaya, 2011).

Freud korkuyu, taşıdığı nesne sebebiyle kaygıdan ayırır (Freud 1920; 2013, s.271) : “Anksiyete bilinmeyen biri de olsa belli bir tehlikeyi bekleme ya da ona hazırlanma durumunu tanımlar. ‘Korku’ korkulacak belli bir nesneyi gerektirir.”

Sigmund Freud

Kişi Hangi Durumlarda Korkar ve Korkular Genelde Ne Zaman Yaşanır?

Korku ve sosyal fobi arasındaki fark nedir?

Kişinin, herhangi bir durumdan gelen tehlike ile karşılaştığında korku duyması çok doğaldır. Kişi böyle durumlarda tehlikeden uzaklaşmak için kaçabilir ya da tehlikeyle yüzleşerek bu durumla savaşabilir. Örneğin; hepimiz deprem, sel, hortum gibi doğa olaylarından korkarız ve tedirgin oluruz. Bundan dolayı ya önceden tedbir alırız ya da olay anında bu durumlardan kaçarak kurtulmaya çalışırız.

Çocukluk döneminde korkular daha fazla yaşanır. Çocuklar gerçekle gerçek olmayanı genelde ayırt edemedikleri için korkuyu daha fazla algılarlar. Bundan dolayı çocukları kendi isteklerimiz doğrultusunda davranmaları için tehdit edici sözlerle ya da cin, peri, şeytan gibi unsurlarla korkutmamamız gerekir. Çocuklarda, korku ya da kaygı, ağlama, bağırma, donakalma, sıkıca sarılma ya da toplum içinde konuşamama ile kendini gösterir. Anne babalar genelde çocuklarının çok çekingen olduğundan, evden dışarı pek çıkmadıklarından, sürekli bilgisayar oyunu oynadıklarından şikayetçidirler. Bu durumun zamanla geçeceğini beklerler fakat ne yazık ki bu durum çocukları terk etmeyebilir. Çocukların yaşadığı huzursuzluk ve kaygı büyüdükçe etkisini arttırabilir. Psikolojide bu duruma “sosyal fobi” denmektedir.

Kişiyi bir de çevresel baskılar korkutabilir. İnsanın kişisel arzuları toplumsal yargılardan dolayı yerine getirilemez. Bazı istekler zaten bilinç dışıdır; sürekli benliği zorlamaya çalışır. Bu dürtüler sıkıntı ve korku meydana getirir.

Korku, kaygı ya da kaçınma sürekli bir durumdur, altı ay ya da daha uzun sürebilir.

Korkuyla Baş Etme Yolları Nelerdir?

Korku, çoğu kez aslında kendi kendimize geliştirdiğimiz fikirlere verilen bir reaksiyondur. Korkuyla yüzleşebilmek için korku uyandıran durumlardan kaçmama kararı alınmalıdır. Kişinin cesaretini topladığı ilk tecrübesinde; kendine olan güvenini, “bunu yapabilirim”, “heyecanlansam da bunun üstesinden geleceğim” gibi destekleyici düşüncelerle arttırması ve olumsuz düşüncelerini durdurmaya çalışması yararlı olacaktır. Ayrıca gerekiyorsa, bu durum karşısında korku hissini yaşamayan bir kişiyle beraber bu ilk tecrübesini yaşaması olumlu sonuçları beraberinde getirecektir.

Kişiler korkularını farklı şekillerde yenebilirler. Burada kişilere normlarla baskı yapmak sonuçların olumsuz olmasına sebep olabilir. Herkes kendi beceri ve yöntemleriyle problemlerine çözüm arar. Bu çözümlere “doğru” ya da “yanlış” demek hatalı olacaktır. Sadece “başarılı” ya da “başarısız” olduğuna veya etkili olup olmadığına bakabiliriz.

Fobi Nedir?

Fobi; kişinin, belirli nesneler ya da durumlar karşısında duyduğu baskılı, kaygılı, güçlü korkulardır.

Fobisi olan kişide fobi nesnesiyle karşılaşıldığında anksiyete belirtileri ortaya çıkar. Bunlar:

  • Göğüste ağrı
  • Kalp çarpıntısı
  • Bayılacakmış hissi
  • Nefes daralması
  • Terleme
  • Kızarma
  • Elinde olmadan bir şeyler yapma korkusu

Fobiler içerisinde en sık görülen, özellikle bizim toplumumuzda, “sosyal fobi”dir.

Sosyal Fobi Nedir?

Sosyal fobi insanda aşırı derecede “başkaları tarafından izlenme ve değerlendirilme” korkusuna neden olur. Bu korku basit utangaçlık ve heyecanlanma duygusundan çok daha ciddidir. Bu hastaların günlük yaşamları, ilişkileri, eğitimleri ya da iş hayatları zordur. Çünkü sosyal fobi insanların toplum içine girmesini zorlaştırır.

Sosyal fobi çoğunlukla ergenlik yıllarında başlar ve eğer tedavi edilmezse ömür boyu sürebilir. Ayrıca sosyal fobi tedavi edilmeyip göz ardı edilirse depresyona ve agorafobiye (alan korkusu) neden olabilir.

Sosyal fobisi olan insanlarda yaşamlarındaki olaylar üzerindeki kişisel denetim duygusu zayıftır. Kişisel denetimdeki zayıf duygunun en önemli sebeplerinden bir tanesi aşırı koruyucu ailelerin yetiştirme tarzıdır.

Sosyal Fobinin Belirtileri Nelerdir?

  • Yüz kızarması
  • El titremesi
  • Baş dönmesi
  • Aşırı terleme
  • Ani tuvalete gitme isteği
  • Kas gerginliği
  • Ağız kuruluğu

Sosyal Fobi’nin Nedenleri Nelerdir?

En önemli etmenlerden biri beyinde birtakım kimyasal ve elektriksel bozukluklar olduğudur. Özellikle serotonin adı verilen bu kimyasal maddenin sosyal fobisi olan insanların beynindeki oranının normalden az olduğu veya iletimde aksaklıklar bulunduğu ileri sürülmüştür.

Bir de ülkemizde, genelde, çocuk yetiştirme biçiminde baskınlık ve sınırsız itaat yöntemi olduğundan, insanlarımız sosyal fobiye daha çok yatkındır.

İnsanların farklı dönemlerde yaşadıkları travma, cinsel istismar, alay konusu edilme, ezilme, küçük düşme, ailede geçimsizlik, boşanma olayları gibi olaylar sosyal fobinin ortaya çıkmasında etkilidir.

Sosyal Fobi Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavide analitik, davranışçı ve biyolojik yöntemler kullanılır.

İlaç Tedavisi

İlaç tedavisinde özellikle serotonin sistemi üzerinde etkili olan ilaçlar seçilir. “Fenelzin” sosyal fobi tedavisinde en çok kullanılan ilaçlardan bir tanesidir. Tedavinin ilk zamanlarında bulantı, baş ağrısı, uyku bozukluğu gibi geçici yan etkiler oluşabilir. Fenelzin ilacında bağımlılık yapma yoktur. Tedavi süresi ortalama 9-12 aydır. Sosyal fobide ayrıca Benzodiazepinler, Beta Blokerler gibi ilaçlar da kullanılabilir.

Bilişsel Davranışçı Tedavi

Sosyal fobi’de en sık uygulanan terapi ise “Bilişsel Davranışçı Terapi”dir. Ayrıca aile ve grup terapisi de uygulanabilir. Gevşeme egzersizleri ve sistematik duyarsızlaşma kullanılan diğer tedavi yöntemlerindendir.

Arkadaş ve akrabaların yardımı da sosyal fobisi olan kişilere büyük ölçüde yardımcı olur. Çevredeki insanların anlayışlı olmaları gerekir. Hastayı profesyonel yardım almaya teşvik etmeleri gerekir. Ayrıca, evde, hasta mümkün olduğunca normal bir hayat tarzı içinde olmaya teşvik edilmelidir.

Fobi’lerle ilgili film önerileri:

  • Contagion (Salgın)
  • Elling

Yararlanılan Kaynaklar:

  1. http://www.psikiyatri.org.tr/halka-yonelik/26/sosyal-fobi
  2. http://www.uzmantv.com/sosyal-fobi-neden-olur
  3. https://www.sosyalbilimler.org/kaygi-ve-korku-freud-ve-heidegger-uzerine-bir-egzersiz/
  4. Psikiyatri Dünyası 1997; 1: 18-24, Doç.Dr.N. Dilbaz
  5. Kriz Dergisi, 6 (2): 9-16, Tülüm Gençgöz
  6. Depresyon, Panik ve Takıntılarımız, Dr.Nihat Kaya, Kasım 2011

Okuduğunuz içerik sevgiyle oluşturulmuştur ❤️

Başa dön tuşu