Adli PsikolojiGelişim Psikolojisi

Çocuklarda Cinsel İstismarı Önleme

Cinsel istismar, bireyin başka bireyler tarafından cinsel olarak kötüye kullanılması, suistimal edilmesi, istemediği halde başka kişilerin cinsel yönelimlerine maruz kalmasıdır. “Cinsel taciz” istenmeyen cinsel mağduriyetdir[1]. Travmatik yaşantılar; bir çocuğun güven becerisini, kişisel güvenlik duygusunu ve hayattaki değişikliklerle baş etme becerilerini olumsuz yönde etkileyen olaylardır. Çocukluk döneminde istismara maruz kalmak, çocuklarda ve ebeveynlerde hem fiziksel hem de zihinsel bağlamda yaşam boyu sürebilecek olumsuz etkilere yol açabilmektedir[3].

Çocukların Bilinçlendirilmesi

Çocukların genital bölgelerinin isimlerini doğru şekilde öğrenmeleri uygunsuz dokunma ile karşılaşılması durumunda iletebilmelerinde ve istismarın ortaya konulmasında çok önemlidir. Çocuklarla konuşulacak cinsellik eğitimi çocuğun gelişimsel ve bilişsel düzeyine yönelik verilmelidir[3].

Çeşitli ülkelerde geliştirilmiş ve uygulanmakta olan cinsel istismarı önleme erken müdahale programlarının ortak hedefleri şunlardır:

•“Özel Bölge” kavramını çocuklara tanıtarak kendi özel bölgelerinin farkına varmasını sağlamak,
• “İyi ve Kötü Dokunuş” kavramlarının anlamlarını ve bu dokunuşlar arasındaki farkı kavratmak,
• Sağlıklı ve doğru cinsel gelişim ve eğitim verilerek vücut bölümlerinin bilimsel isimlerini uygun olarak vermek,
• Kimin vücudumuza dokunup dokunamayacağına karar verme konusunda bilinçlendirmek,
• Kötü dokunuşa maruz kaldığında “hayır” diyebilme, o ortamdan uzaklaşma ve güvenebileceği bir kişiye bu durumu anlatabilme becerisini kazandırmak ve sır saklamaması gerektiğini öğretmek,
• Karşı karşıya kaldığı cinsel istismar durumundan dolayı kendini suçlu görmemesini sağlamak,
• Yaşadığı durumu güvenerek söyleyebileceği kişiyi seçme ve korkmadan anlatabilme becerilerini geliştirmek[2].

İyi Dokunuş/Kötü Dokunuş: İyi dokunuş-kötü dokunuş kavramlarını açıklamak, yabancı bir kişinin istismar amaçlı temasını fark edip rahatsız olan çocuğun bu duruma karşı koyabilmesi bakımından çok önemlidir[5].

Bir dokunuş, çocuğu rahat ve güvende hissettiriyorsa, iyi dokunuştur:

  • Ebeveynlerin çocuğa sarılması ve öpmesi
  • Öğretmenin “tebrikler” diyerek çocuğun başını okşaması
  • Akrabaların çocuğa kısa ve sevgi ile sarılıp yanağından veya alnından öpmesi
  • Çocukla el sıkışma
  • Ebeveynlerin ya da doktorun çocuğa temizlik veya sağlık için dokunması

Çocuğu rahatsız eden her dokunuş, kötü dokunuştur:

  • Çocuğu korkutan, utandıran dokunuşlar
  • Çocuğun canını acıtan dokunuşlar
  • Dokunuş esnasında veya sonrasında çocuğa bunun aramızda “sır” olduğunun belirtildiği dokunuşlar
  • Çocukların mayolarının kapattığı bölgelerine dokunulması
  • Çocukların dudaklarından öpülmesi

Cinsel İstismarı Önleme Erken Müdahale Programları:

  1. Vücut Güvenliği Eğitimi Programı (Body Safety Traning): 3-7 yaş çocuklarına uygulanabilen bir erken müdahale programıdır. Çocuğun vücudunu her açıdan korumak amacıyla farklı durumlarda karşılaşabileceği önlem becerilerini çocuğa kazandırmayı hedeflemektedir. Üç önemli ana bileşeni bulunmaktadır: • Her çocuğun kendi bedeninde söz sahibi olduğunu öğretmek, • Vücudumuzdaki özel bölgeleri tanımak ve bu bölgelerin adlarının uygun terminolojisini bilmek, • Uygunsuz davranışları fark edip nasıl karşılık vereceğini bilmek.
  2. Dokunma Hakkında Konuşma Programı (Talking About Touching): Okul öncesi çocuklarından, ilköğretim 3. sınıf çocuklarına kadar uygulanan ve taciz ve istismar gibi durumlarla karşılaşmamak için temel becerileri çocuklara kazandırmayı hedefleyen bir erken müdahale programıdır. Farklı tehlikeli durumlara yönelik koruyucu kural ve beceriler öğretilir.
  3. Evet Hayır Duyguları (Feeling Yes, Feeling No): İlkokul çağındaki çocuklara yönelik olarak cinsel istismarı önlemek amacıyla geliştirilmiş bir televizyon programıdır. Genel olarak iyi ve kötü fiziksel yakınlığı temel almaktadır.
  4. Kime Söyleyeceksin Programı (Who Do You Tell?): Hedef kitlesi ilkokul çocuklarıdır. Temel amaçları, çocukların cinsel istismarı tanıyabilmesini, hangi davranışların cinsel istismar olduğunu anlayabilmesini ve vücudunun özel olduğunu ve sadece kendisine ait olduğunu bilmesini sağlamaktır[2].

Ebevynler Neler Yapmalı?

Çocuklarınızı duyun, kendilerini anlatmalarına fırsat verin.

Vücutlarının sadece onlara ait olduğu öğretilmelidir. “Bu vücut sana ait ve sen istemediğin, izin vermediğin sürece -biz dahil- hiç kimse vücuduna dokunamaz” diyerek, aitlik duygusunu kazandırın. Kendi vücutlarının farkına varmaya başladıklarında utanma ya da ayıp kavramlarını kenara bırakarak, onlara anatomik bilgi verin. Mayosunun kapattığı bölgelerin, özel bölgeleri olduğunu ve onun dışında kimsenin o bölgelere dokunmaması ve kimseye göstermemesi gerektiğini, ona gösteren birisi olursa “Hayır” diyerek oradan uzaklaşmasını, suçluluk duygusu ya da utanma hissetmeden anne-babasına bu olayı anlatması gerektiğini söyleyin. Bir ortamda çocuğunuz birisine sarılmak istemiyorsa asla onu zorlamayın. Çocuğunuzla canlandırmalar yaparak vücudunun bir bölgesine dokunup bu iyi dokunuş mu, kötü dokunuş mu diye sorun. Karıştırdığı noktaları sevgi ile anlatarak düzeltin[4]. Çocuğun 4-5 yaşlarında, bir başkasının odasına kapıyı çalmadan girmemesi gerektiğini ve bu odaların kişilere özel olduğunu öğrenmesi mahremiyet eğitiminde önemlidir. Çocuğun da odasına aynı hassasiyet gösterilerek rol model olunmalıdır. Ayrıca banyonun da özel alan içerisinde yer aldığı, buraya kapıyı çalmadan girmemesi ve kendisi girdiğinde de kapıyı kapatması gerektiğini öğrenmelidir. Çocuğu dört yaşından sonra iç çamaşırları giyinik olarak yıkamak, genital bölgeleri yıkarken bakmamaya çaba göstermek gerekmektedir. Yedi yaşından sonra sorumluluk kazanması ve özel alana saygı gereği, çocuğun kendi kendine yıkanmasına izin verilmeli, çocuk bu konuda teşvik edilmelidir. Aile bireyleri, komşu ve arkadaşlar çocuğa iyi bir şekilde tanıtılmalıdır. Böylece çocuk, yakınlık derecelerine göre bu kişilere karşı güven derecesini de belirleyecektir[5].


Kaynakça:

  1. Cinsel istismar nedir?. Erişim adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/Cinsel_istismar
  2. ALABAY, E. CİNSEL İSTİSMAR VE CİNSEL İSTİSMARI ÖNLEME AMAÇLI OLUŞTURULMUŞ ERKEN MÜDAHALE PROGRAM ÖRNEKLERİ. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi7(12), 32-43.
  3. IŞIK, E., & DEMİRCİOĞLU, H. ÇOCUK CİNSEL İSTİSMARINI ÖNLEMEYE YÖNELİK GELİŞTİRİLEN OKUL TEMELLİ PROGRAMLAR VE ETKİLİLİKLERİ.
  4. İyi dokunuş ve kötü dokunuş kuralı nedir?. Erişim adresi: https://onedio.com/haber/hem-ogrenmeniz-hem-de-cocuklariniza-ogretmeniz-gereken-5-iyi-dokunus-kotu-dokunus-kurali-718821
  5. Çocuk İhmalini ve İstismarını Önleme. Erişim adresi: https://insamer.com/tr/cocuk-ihmalini-ve-istismarini-onleme-_1760.html

Okuduğunuz içerik sevgiyle oluşturulmuştur ❤️

Başa dön tuşu