AraştırmalarBilişsel Psikoloji

Karanlıkta Görüntüler Belirir: Charles Bonnet Sendromu

Zihin, halüsinasyon ile gerçekliği birbirinden ayırt edemez.

Charles Bonnet(2)

Charles Bonnet Sendromu (CBS) Nedir?

Charles Bonnet Sendromu, daha önceden görme yetisi olan fakat sonrasında görme yetisini kaybeden ve kör olan insanlarda oluşan bir halüsinasyon türüdür. Bu görsel varsanılar; ışık hüzmeleri, olayların şekillenmeleri, geometrik şekiller, hayvan görüntüleri, insan yüzleri gibi biçimlenmektedir. Fakat gördükleri insanlar, hayvanlar bu kişilerle temasa geçmemektedir. Bundan ötürü halüsinasyonu gören kişi sinemada bir izleyici olarak da kendini hissetmektedir. Daha çok ileri yaşlarda (60-70 yaşlardan itibaren) olan bireylerde görülmektedir. CBS’si olan kimseler birincil görsel dünyalarını, yani algı dünyalarının bir kısmını kaybetmiş haldedir. Ancak tam olarak oluşmamış ve kesintili de olsa ikincil bir görsel dünya, bir halüsinasyonlar dünyası kazanmışlardır(2). Bonnet sendromu görüntüleri, nispeten yüksek bir aktivasyon düzeyine alışkın içine kapanık bir beyinde şekillenir ve olağanüstü koşullar söz konusu olduğunda beyin kendi kaynaklarını (hayal, anılar) kullanarak bir görüntünün ardından diğerini devreye koyup görülmesini sağlamak için doğal gücünü ortaya koyar(1). Kültürel, kişisel faktörler de halüsinasyonlarda belirleyicidir. Daha önce görmediği bir figürü halüsinasyonunda görmesi de muhtemel değildir(2).

Diğer Halüsinasyonlardan Farkı Nedir?

Charles Bonnet halüsinasyonlarının en temel belirleyici özelliği iç görünün yitirilmemesidir. Kişi halüsinasyonun gerçek olmadığının farkındadır. CBS’si olan bireyler az da olsa eğer gördüğü halüsinasyon akla, mantığa, yaşadıklarıyla eşdeğer durumdaysa aldanabilir fakat böyle bir yanılgının daha sonrasında farkına varır. Ayrıca CBS halüsinasyonları hezeyanlara hiçbir zaman yol açmamaktadır(2).

Charles Bonnet Sendromu Nasıl Ortaya Çıkmıştır?

İlk kez 1970’lerde ortaya çıkmıştır. Charles Bonnet’ın büyükbabası görme kabiliyetini kaybettikten sonra bilişsel yetilerinin yerinde olmasına rağmen, görsel halüsinasyonu gördükten sonra kendisinin de yaşı ilerlediği zaman aynı durumla karşılaştığını daha sonralarında fark etmiştir ve Morseir bu duruma “Charles Bonnet Sendromu” ismini vermiştir(4). De Morseir, bu rahatsızlığı ilk olarak isimlendirmiş ve ilk yazılı olarak kaleme alan kişi olmuştur(1). CBS 1990 öncesinde nadir karşılaşılan bir rahatsızlık olarak kabul ediliyor; tıp literatüründe az sayıda görünüyordu(3). Daha büyük kitlelerle yapılan araştırmalarda CBS, bu durumun yaş ve görme kaybı ile alakalı olduğu görülmüştür. CBS’ ye sahip olan yaşlı insanlar, “deli” damgasına tabii tutulmamak için halüsinasyonlarından genelde bahsetmemektedir ve bu da literatürde bu sendromun rapor edilmesini engelleyen bir faktör olmuştur(1).

Charles Bonnet Sendromu’nu Yaşayanlar

  1. Görme yetisini 59 yaşında kaybeden ve doktor olan Truman Abell’in 1845 yılında yazdığı Boston Tıp dergisinde şu şekilde aktarılıyor: “Bu durumda rüyamda sık sık görme kabiliyetimi yeniden kazanmış olur ve dünyanın en güzel manzaralarını görürdüm. Sonunda uyanıkken karşımda bu manzaraların minyatür bir halini bulmaya başladım. Birkaç metrekarelik, üstü yeşilliklerle ve kimi çiçek açmış sebze bitkileriyle dolu minicik tarlalar belirmeye başladı(5). Bu görüntüler birkaç dakika sonra ortadan kayboluyordu.”(2)
  2. 2006 yılının Kasım ayında yaşlı bakımevinde 90’larında Rosalie adında bir kadın, kör olmasına rağmen son derece gerçekçi halüsinasyonlar görmeye başladığını dile getirmiştir.  Halüsinasyonlarının film gibi olduğunu aktarmıştır. Gördüğü şeyler sorulduğunda ise şu şekilde aktarmaktadır:  “Doğu kıyafeti giymiş insanlar! Bana doğru gülümseyerek yürüyorlar. Hayvanlar da görüyorum. Beyaz bir binanın olduğu görüntü geliyor gözümün önüne, kar yağıyor döne döne yağıyor. Sonra bir sürü çocuk görüyorum. Onların da üstünde parlak, canlı doğu kıyafetleri var.”(2)
  3. Marjorie J., 1995 yılında “müzik gözü” olarak adlandırdığı ve Seattle Sanat Müzesi’nde gördüğü CBS halüsinasyonunu şu şekilde aktarmaktadır: “77 yaşında, göz tansiyonumdan dolayı görüş alanımın alt kısmını kaybetmiş bir kadınım. İki ay öncesinde müzikal şekiller görmeye başladım. Bunlar; notalar, nota anahtarı, portreler gibi şeylerdi. Başımı nereye çevirirsem yazıya dökülmüş notalar görüyordum. Fakat sadece gözümün kör olduğu bölümde. Bir süre bunu çok önemsemedim. Ancak bir gün Seattle Sanat Müzesi’ni gezerken açıklamaların bulunduğu kısımda müzikal semboller görünce halüsinasyon gördüğümü anladım.”(2)

KAYNAKÇA
  1. Draaısma, D. (2018). Aklın Çıkmazları, Erhun Yücesoy (Çev.). Yapı Kredi Yayınları
  2. Sacks, O. (2020). Halüsinasyonlar, Deniz Koç (Çev.). Yapı Kredi Yayınları
  3. Harmancı, H., Gökbakan, M. ve Ortak, H. (2013). Charles Bonnet Sendromu: Olgu Sunusu. Çağdaş Tıp Dergisi,3(3), 190-192.
  4. Cumurcu, T., Cumurcu, B. E. ve Çelikel, F. Ç. (2005). Charles Bonnet Sendromu: Bir Olgu Sunumu. Türk Psikiyatri Dergisi16(1), 60-3.
  5. https://www.infreza.com/charles-bonnet-sendromu/

Okuduğunuz içerik sevgiyle oluşturulmuştur ❤️

Bir Yorum

  1. Derya Doğru dedi ki:

    Tebrikler…

Başa dön tuşu