Araştırmalar

Beni Yalnız Bırakma: Bebeklerde Bağlanma Teorisi

Bağlanma kuramının tanımı nedir? Bağlanma kavramı nedir? Bağlanma davranışları ve bağlanma stilleri nelerdir?

Bağlanma Teorisi Nedir?

Bebeklik döneminin kilit anahtarlarından olan bağlanma kuramı, bebeğe bakım veren bireyle bebeğin yakınlık kurması ve devam ettirme davranışı olarak açıklayabiliriz(1). 6. aydan sonraki dönemde bebek, ihtiyaçlarını karşılayan bireye karşı bir bağlanma gösterir(2). Bebek bu kurduğu yakınlık sayesinde kendisinin tehlikelerden korunduğuna inanır. Kendisiyle yakından ilgilenen bireyi, güvenli bir liman olarak algılar(1). Fizyolojik ihtiyaçların yanı sıra, duygusal yönü ağır basan bağlanma kavramını, belirli bir kişiye olumlu tepkiler verilmesi, zamanın büyük kısmını bağlanan bireyle birlikte geçirmek istemesi, korku ile karşılaşıldığında hemen o kişiyi araması olarak açıklayabiliriz.

Bağlanmanın 3 temel etkisi bulunur. Bunlar sırasıyla: başlangıç yaşı, bağlanma şiddeti ve birincil bağlanma objesidir. Bebekte doğumdan hemen sonra bağlanma süreci başlar ve aşamalar halinde ilerler. Meme arama, başı döndürme, emme, yutma, parmak emme, beslenme saatlerini hissetme gibi durumlarla kendisini gösteri ve 7. haftadan sonra bebek, kendisiyle ilgilenen bireye yönelmeye başlar; göz kontağı kurma, ses çıkarma, gülümseme gibi diğer bireylere göstermediği tepkileri bağlanma sürecine girdiği bireye gösterir. Bağlandığı kişinin yanında kendisini güvende hisseder, yokluğunda huzursuzlanma belirtileri gösterir(2).

Bağlanma Kavramı Nedir?

Yaşamın erken dönemlerinde belirlenen ve süreklilik gösterdiği düşünülen, bireyin diğer insanlarla ilişki kurma örüntüsü olarak adlandırılan olgudur. Bu alanda araştırma yapan kuramcılara göre süt çocukluğu döneminde güvenli ya da güvensiz bağlanma gerçekleşir. Bu bağlanma gerçekleştikten sonra bireyde çok az değişkenlik gösterir. Çocuklukta güvenli bağlanmanın ileri dönemlerinde travmatik olaylar ve duygudurum bozuklukları güvenli bağlanmayı zedeleyebilir. Bu sebepten bağlanma kavramı bebeklerde ve yetişkinlerde ayrı ayrı değerlendirilmelidir(3).

Лучшая мебель из Европы по ценам фабрик.

Bağlanma Davranışları Nelerdir?

  • Emme
  • Bakış
  • Temas
  • Ağlama
  • Gülümseme
  • Ağlama

Mary Ainsworth-Yabancı Durum Deneyi

Bağlanma ile ilgili teorileri ispatlamak adına birçok deney yapılmıştır. Bunlardan en bilineni gelişim psikoloğu olan Mary Ainsworth’un yaptığı deneydir. Bebek annesi ve yabancı bir kadın belirli aralıklarla gözlem odasında bulunurlar. Aşamalar ve çocuğun verdiği tepkiler kameraya alınır. Gözlem odasında yaşanan olayın özeti şu şekildedir:

  1. Anne ve bebek gözlem odasına alınır.
  2. Gözlem odasında yalnız bulunan anne otururken bebek tek başına odayı keşfetmeye başlar.
  3. Yabancı bir kadın odaya girer, anneyle selamlaştıktan sonra bebeğin yanına gider.
  4. Anne odadan sessizce ayrılır. Bebek ve yabancı kadın odada yalnız kalır.
  5. Anne içeri girer, bebeği rahatlatıp tekrar dışarı çıkar.
  6. Bebek odada yalnız bırakılır.
  7. Yabancı, odaya girer. Bebek ve yabancı kişi odada yalnızdır.
  8. Anne odaya girer, bebekle ilgilenir, yabancı sessizce odadan çıkar.

Bu deney sonunda 18 aylıktan büyük bebeklerde bağlanma değerlendirmesi yapmak için çeşitli ölçüm araçları geliştirilmiştir(3).

Bağlanma Stilleri

1969 yılında ilk olarak Bowbly ve arkadaşları tarafından tanımlanan bağlanma kuramı, ileriki yıllarda Ainsworth ve arkadaşları tarafından geliştirilmiştir. Ainsworth yabancı durum testi ile farklı bağlanma stilleri olduğunu, bebeğin rahatının sağlanması ve güven duygusunun aşılanması sırasında bakım veren kişinin farklı tepkiler ortaya koymasıyla yaşanacağını savunmuştur.

  • Kaygılı/Kararsız Bağlanma: Ayrılığa direnen çocuklardır. Anne yanlarından ayrıldıktan sonra şiddetli tepki gösterirler, anne yanlarına geldiğinde sakinleşmeleri zordur. Sosyal davranmaya ilişkin tedirginlikleri vardır. Bu anneler tutarsızdır. Sık sık kontrol amaçlı terk etme tehdidinde bulunurlar.
  • Kaçınmacı Bağlanma: Bu bağlanmaya sahip olan bireyler çevresindekilere güvenmezler, öfkelerini doğrudan ifade edemezler. Annelerinin onlara yardım edeceği düşüncesinin olmadığı bebeklerdir. İleride kimlik sorunu yaşama olasılıkları yüksektir. Annelerde empati yoksunluğu, reddetme, çocuğa uygun tepkiler vermeyen davranışlar gözlenir.
  • Güvenli Bağlanma: Annelerinin her zaman yanında olduğunu bilen bebeklerdir. Anne ayrıldığında tepki gösterirler, geldiğinde ise kolayca yatışırlar. Tutarlı, tepki veren, duyarlı annelerin bebekleridir.
  • Güvensiz Bağlanma: Sürekli rahatsız, huzursuz olan bebeklerdir. Birincil bakım veren bireyin sürekli değişmesi, yeterli bakımın gösterilememesi ve anne bebek arasında sağlıksız duygusal bağdan kaynaklanır(4).

Kaynakça

  1. Aydınoğlu, B., A. (2017, Aralık 26). Bağlanma Teorisi. https://www.dbe.com.tr/tr/cocuk-ve-genc/11/baglanma-teorisi/
  2. Soysal, A. Ş., Bodur, Ş., İşeri, E., ve Şenol, S. (2005). Bebeklik dönemindeki bağlanma sürecine genel bir bakış. Klinik Psikiyatri, 8(2), 88-99.
  3. Kesebir, S., Kavzoğlu, S. Ö., ve Üstündağ, M. F. (2011). Bağlanma ve psikopatoloji. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(2), 321-342.
  4. Keskin, G., ve Çam, O. (2007). Bağlanma Süreci: Ruh Sağlığı Açısından Literatürün Gözden Geçirilmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 23(2), 145-158.

Okuduğunuz içerik sevgiyle oluşturulmuştur ❤️

Başa dön tuşu