İnsanlar bir grup içinde o gruba ne derece uyarlar? Gördüklerini mi söylerler yoksa grubun dediklerini mi? Bu sorular düşündüren güzel sorular. Gelin birlikte Asch deneyine bakalım. Deneyi yapan: Polonyalı sosyal psikolog Solomon Asch ve yıl 1953.
Öncelikle gerçek ve sahte katılımcılar
Sonuçta bir deney yapacağız ve bunun kontrol edilmesi için sahte ve gerçek katılımcılar belirleyeceğiz. Sahte katılımcılar deneyin amacının farkında ve onlara yöneltilen talimatları gerçekleştirmekte. Gönüllü katılımcıya ise bir algı testinin yapılacağı söyleniyor.
Görev
Sağda 3 çizgi ve solda tek çizgi bulunmakta. Tek bir çizgi gösterip sağdaki hangi çizgiyle aynı oranda olduğunu söylüyorlar. Tıpkı aşağıdaki gibi diyebiliriz. Aşağıda harf kullandık ve soru da, soldaki harf sağdaki hangi harfe benziyor. Tabii ki bunlara sıra numarası veriyorlar.
A – A B C
Deney Akışı
Sorular aynı versiyonda değiştirilerek soruluyordu. Gönüllü katılımcı ona sıra gelince ilk cevaplarında gruptan etkilenmeyerek doğru yanıtlandı ancak tepki süresi ve davranışlarının farklılaştığını gözlemleyebiliyoruz. Daha sonra gruba uyarak çok basit bir şekilde, cevabı açık olan net soruya yanlış cevap vermeye başladı. Asch deneyi defalarca tekrarlandı ve sonuçlar tekrardan aynıydı. Deneklerin %30’u yanlış olduğunu bile bile “evet” cevabını vermiştir.
Gönüllü neden yanlış cevapları seçti?
Cevabımız sosyal uyum ve grup baskısı kavramlarında gizlidir. Hemen şöyle düşünün 20 kişilik bir grup içindesiniz. Herkese yüzebiliyor musunuz? diye bir soru yöneltiliyor. Sizin yüzme bilmediğinizi varsayalım. Gruptaki kişilerin “evet” cevap yüzdesi arttıkça sizin de cevabınızın “evet” olma ihtimali artar. İşte burada aslında sosyal bir varlık olduğumuzu ve beğenilme, gruba dahil olma ihtiyacında olduğumuzu da göreceksinizdir. Şimdi içinden ben etkilenmem diyen olacaktır ama sosyal etki öyle bir güçtür ki bu konuda kesin konuşmamak daha gerçekçi olur. Topluluğun cevabı bireysellikleri yok edebilir ve grup içinde kaybolabiliriz. Tabii ki bu yazıyı okuduktan sonra daha bilinçli olacaksınızdır. Ancak bu insan doğasını değiştirmez.
Okuduğunuz içerik sevgiyle oluşturulmuştur ❤️