Biyografiler

Albert Bandura(1925)

Biyografisi

Bandura kuramı, sosyal öğrenme teorisi ve karşılıklı determinizm gibi önemli konuları psikolojiye kazandırmış ve psikoloji tarihinde önemli yeri olan bir psikologdur.

Albert Bandura 1925 yılı 4 Aralıkta, Alberata’nın kuzey kısmında yerleşen, Ukrayna ve Polonya gibi ülkelerden çok fazla göç alan Mundare adlı küçük bir köyde doğmuştur. Altı çocuklu bir ailede doğan Bandura, ailenin en küçüğü aynı zamanda tek erkek çocuktur. Doğu Avrupa kökenli Bandura’nın babası Polyak annesi ise Ukraynalıdır. Bunun yanı sıra babası demiryolu işçisiyken annesi de bir mağaza görevlisi olmuştur (2*).

Bandura, ilkokul ve liseyi kasabada okumuş, Alman ve Rus dillerini de öğrenmiştir. British Columbia Üniversitesi’nde mühendislik bölümünde okuyan Bandura, tesadüf eseri karşılaştığı bir katalogla psikoloji kariyerine başlamaya karar verir. 1949 yılında Bolocan ödülü ile üniversitenin psikoloji bölümünden mezun olur ve danışman hocasına, “psikolojinin temelini nerden bulabilirim?” sorusuyla başladığı yolculuğuna Lowa Üniversitesi ile devam eder.1951 yılında yüksek lisansını 1952 yılında ise klinik psikoloji alanında doktorasını Lowa Üniversiteside bitiren Bandura, bu yıllar içerisinde eşiyle tanışır ve evlenir. Kariyerine, 1953 yılında Stanford Üniversitesi ile devam eder .Bunun ardından o, 1960 yılına kadar devam eden çocukların özdenetim yeterlilikleri hakkında çığır açan yeni bir çalışma başlatır. 1964 yılında Bandura, Stanford Üniversitesinde profesörken APA (Amerikan Psikologlar Derneği) seçiminde başkan olur (3*).

Psikolojiye kazandırdıkları

Öğrencisi Richard Walters ile sosyal öğrenme ve saldırganlık gibi konularda araştırma yapmıştır. Bandura’ya göre şiddete eğilim, gözlem ve taklit gibi olaylardan kaynaklanmaktadır. Bu gibi çalışmalarında çevresel faktörlere fazlasıyla önem veren Bandura, biyolojik ekolün psikologları tarafından eleştirilmiştir. Sosyal öğrenme teorisi ile bilgilerin ezberlenmesi değil yaşam boyu problemlerin çözülebilmesi için gerekli tutumu kazandırmayı amaçlamaktadır. Bandura ve Wood öz-yeterliği şu şekilde ifade etmiştir: Bireyin, belirli durumsal amaçlara ulaşmak için gerekli motivasyon, bilişsel kaynaklar ve hareket tarzlarını oluşturma kapasitesine olan inanışlarıdır. Bandura sosyal öğrenme teorisinin başkalarının davranışlarını gözlemlemeyi dayalı bir öğrenme olduğunu düşünmüştür.

Teorileri

▪︎Öz yeterlilik: Bandura yaşamla mücadele ederken hissedilen yeterlilik ve beceri duygusunu anlatan kendine saygı veya kendilik değeri duygumuz olan kendine yeterlilik kavramını ele almıştır. Çalışmaları sonucunda kendine yetme duygusunun, insanların yaşadığı çok çeşitli olaylarla daha iyi başa çıka bilme durumu olduğunu anlamıştır. Öte yandan kendine yetme duygusu düşük olan insanlar hayatını, umutsuz ve hiç bir şeye yetmeme hissi ile yaşar, kendilerini etkileyen durum veya koşulları değiştirmek için hiç bir çaba göstermezler. Bandura’ya göre insanlar gerçekten değişmeye karar vermedikleri ,sürece davranışlarını değiştirmeye pek yanaşmazlar. Sonuç beklentisi insanların eylemlerinin ne kadar başarılı olacağını etkilemektedir (4*).

▪︎Sosyal öğrenme teorisi: Bu teorinin temel anlatımı, insanların başkalarının davranışlarını gözlemleyerek ve bundan bir sonuç çıkararak öğrenebilecekleridir. Bandura ,sonrasında bu teoride gözlemin yanı sıra bazı bilişsel bileşenlerin de olduğunu düşünerek kuramın kapsamını genişletir ve “Sosyal Bilişsel Teori”yi oluşturur. Bandura’nın ilk olarak öğrenmeye getirdiği yaklaşım sosyal davranışçılıktır. Sosyal öğrenme kuramı öğrenmeye gözlemle birlikte zihinsel süreçleri de katar.Bundan başka eş zamanla davranış edinimini uyarıcı tepki etkileşimi ve pekiştireçlerle açıklayan katı davranışçı yaklaşımlardan farklılık göstermiştir (1*).

▪︎Saldırganlık: Tıpkı sosyal öğrenmede olduğu gibi saldırganlık da gözlem ve taklit yoluyla edinilir. Bandura model alma yoluyla öğrenmenin saldırgan davranış üzerindeki etkisine ilişkin çalışmalar yapmıştır. Yaptığı çalışmalar sonucunda şu kanıya varmıştır: Gözlem ve taklit yoluyla diğer davranışların öğrenilmesinde olduğu gibi saldırganlık da öğrenilmektedir. Saldırganlığın öğrenilmesine ilişkin yaptığı çalışmalar arasında en ünlüsü ve önemlisi Bobo Doll deneyidir (4*).

Kitapları

  1. Ergenlikte Saldırganlık.Albert Bandura ve Richard H. Walters (1959)

2. Sosyal Öğrenme ve Kişilik Gelişimi.Albert Bandura ve Richard H. Walters(1963)

3. Davranış Değişikliklerinin İlkeleri.(1969)

4. Psikolojik Modelleme:Çelişen Teoriler(1971)

5. Saldırganlık: Sosyal Öğrenme Analizi(1973)

6. Sosyal Öğrenme Teorisi(1977)

7. Düşünce ve Eylemin Sosyal Temelleri:Sosyal Bilişsel Kuram(1986)

8. Değişen Toplumda Öz-yeterlilik(1995)

9. Sosyal Bilişsel Kuram: Temel Kavramlar(2008)

10. Manevi Kopuş: İnsanlar nasıl zalimce davranabilirler ve bu konuda nasıl iyi hissedebilirler?


Kaynakça

  1. https://albertbandura.com/albert-bandura-academic-publications.html
  2. https://www.verywellmind.com/albert-bandura-biography-1925-2795537
  3. https://www.apa.org/science/about/psa/2016/01/albert-bandura
  4. https://psychojournal.ru/psychologists/317-albert-bandura-socialno-kognitivnaya-teoriya-lichnosti.html

Okuduğunuz içerik sevgiyle oluşturulmuştur ❤️

Başa dön tuşu