Sigmund Freud, istenmeyen düşüncelerimiz ve arzularımızın üstesinden gelmek ve kaygımızı azaltmak, önlemek, başa çıkmamız için bizlere birçok ego teknikleri, savunma mekanizmaları oluşturmuştur. Yani bizim bu mekanizmaları geliştirmemizin en büyük amacı, benliğimizi tehdit altında hissetmemiz sonucu açığa çıkan kaygı düzeyini en az seviyeye indirebilmektir. Ayrıca eğer bu mekanizmaları sık sık kullanırsak, bu mekanizmalar artık işlevsel olmayacaktır. Bu yazımızda bu mekanizmaların neler olduğunu ve bunlara dair örnekler bulacağız.
Savunma Mekanizmaları Nelerdir?
- Bastırma Mekanizması
- Yüceltme Mekanizması
- Yer Değiştirme Mekanizması
- İnkâr Mekanizması
- Karşıt Tepki Oluşturma Mekanizması
- Entellektüalize Etme Mekanizması
- Yansıtma Mekanizması
Bastırma Mekanizması Nedir?
Ego tarafından tehdit edici şeyin bilinçten çıkarmak için aktif bir çaba sergilenmektedir. Durmadan bir enerjiye ihtiyaç duyulmaktadır. Kötü olan durumun, olayın, şeyin bilinç düzeyine ulaşmaması gerekmektedir. Yani durumu somutlaştırmak gerekirse, bilincimizi bir denize, kötü şeyi bir deniz topuna ve kullanılan enerjiyi ise bize benzetelim. Buradaki amaç deniz topunu (kötü şeyi) denizin altına (bilinçaltına) itmemiz. (kullanılan enerji)
Örnek: İnternet dizisi olan Şahsiyet dizisinde başrol oynayan Nevra karakteri küçükken tecavüze uğramasına rağmen tek bir anıyı bile hatırlamaması durumu bu mekanizmaya bir örnektir. Fakat Nevra karakteri dizinin sonunda tecavüze uğradığını hatırlar. Çünkü Agah karakterinin önüne serdiği ipuçları artık Nevra karakterinin sergilediği güce, enerjiye yetmemektedir. Yani Nevra artık deniz topunu denizin altına itmekte zorluk yaşar ve deniz topu suyun yüzüne çıkar.
Yüceltme Mekanizması Nedir?
Tehdit edici bilinçdışı dürtüleri sosyal olarak kabul edilebilir eylemlere dönüştürerek kullanılan bir mekanizma çeşididir.
Örnek: Ülkemizde çok ünlü bir gösteri adamı hatta eleştirmen olan Okan Bayülgen’i herkes bilir. Dediğim gibi Okan Bayülgen eleştirmeyi çok seven birisi, fakat o bu özelliğini topluma kabul edilebilir hale getirmiş ve gösteri adamı olmuştur. Başka bir örnek ise: İçinde var olan öfke, insanlara zarar verme dürtüsü olan bir insanın dövüş sanatlarına yönelmesidir ve bu alanda başarılar elde etmesidir.
Yer Değiştirme Mekanizması Nedir?
Burada bizim benliğimiz tehdit eden kişiye, nesneye karşı tepki gösteremediğimiz için öfkemizi, tepkimizi, arzumuzu başka yöne çevirmemizdir. Günlük hayatımızda çoğu insanın gösterdiği bir mekanizma çeşididir.
Örnek: Bu mekanizmada kullanılan en yaygın örnekte iş yerinde patronundan azar işiten erkek bireyin patronuna karşı tepki vermesi benliğini tehdit ettiği için eve gelip eşine, gösteremediği tepkiyi göstermesi. Aynı şekilde kadının kocasına karşı tepki gösterememesi sonucu çocuğuna öfkelenmesi ve onunda evde bulunan evcil hayvanına tepki göstermesi bu mekanizmaya bir örnektir.
does crazy plinko pay real money.
İnkar Mekanizması Nedir?
İnsanlar hem Y hem de X duygusunu aynı anda hissedebilir. Kişi benliğini tehdit eden gerçeğin aslında farkındadır. Bunu görebilmektedir ama bunu başlıktan da anladığımız gibi inkar etmektedir. Tersi kanıtlar olmasına rağmen gerçeği körü körüne reddederek, tehdit edilen duruma, kişiye vb. karşı savunma gerçekleştirirler.
Örnek: Kocasının telefonunda bir kadınla olan romantik mesajları okuyan kadın açık bir şekilde aldatıldığının farkındadır. Fakat bunu bildiği halde başta kendisi olmak üzere diğer insanları kocasının kendisini çok sevdiğine inandırmaktadır. Asıl gerçeğin bu olduğuna inanır, kendisini inandırır. Tersi düşünceleri, söylemleri ve davranışları kati suretle kabul etmez.
Bir başka örnek ise oğlu vefat etmiş bir annenin oğlunun kıyafetlerini saklaması, odasına hiçbir şekilde dokunulmaması bunlarda inkar mekanizmasına örnektir. Oğlunun vefat ettiğini biliyor fakat hep geri dönüp gelecekmiş gibi davranıyor. Oğlunun kıyafetlerini yıkıyor, ütülüyor, odasını temizliyor, sofraya onun içinde yemek tabağı, çatal bıçak koyuyor.
Son örneğim ise akciğer kanseri tanısı koyulmuş hastanın bunu bile bile sigara ve alkol gibi ona daha çok zarar verecek şeyleri kullanmaya devam etmesi bu mekanizmaya bir örnektir. Kişi kendinin kanser olduğunu bildiği halde kabul etmemektedir ve yapması gerekenlerin tam tersini uygulamaktadır.
Karşıt Tepki Oluşturma Mekanizması Nedir?
Bu mekanizma, inkar mekanizmasına benzer fakat aralarındaki en önemli fark şudur; inkar mekanizmasında kişi gerçeğin farkında olup bu durumu kabul etmiyordu fakat karşıt tepki oluşturma mekanizmasında ise kişi içinden gelen duygunun tersi yönünde eylem gerçekleştirir. Toplumun hoş karşılamadığı davranışlardan dolayı da kişi bu mekanizmayı kullanabilmektedir.
Örnekle anlatmak gerekirse; evlilikte partneri tarafından aldatılan kişi partnerini suçlaması durumunda benliği tehdit ediliyor bu sebepten kişi partnerini değil de ilişkideki üçüncü kişiyi suçlamaktadır.
İki kardeş oyun oynarken büyük çocuk annesinin en sevdiği vazoyu kırar ve küçük kardeşinin suçlu olduğunu söyler. Yani annesinin büyük çocuğa kızması onun benliğini tehdit ettiği için olaydaki, ortamdaki farklı kişiye, nesneye suçu yüklemektedir.
Düşünselleştirme Mekanizması Nedir?
Bu mekanizmada duygusallığın etkisi kişinin düşüncelerinden, eylemlerinden uzaklaştırılır. Kaygı duymadan, zor olan düşüncelerin bilince getirilmesine yardımcı olur. Yani durumu duygudan arındırmak, sadece düşünceye odaklanmak. Güçlü duygu sizi o kadar rahatsız ediyor ki durumu mantıklı bir çerçevede görmeye başlıyorsunuz.
Örneğin, doktorlar her gelen hasta için üzülmüş olsalardı işlerini yapamazlardı.
Bir diğer örnek ise sevgilinizden ayrılmak istiyorsunuz, ilişkinin devam etmediğine inanıyorsunuz. Fakat karşı tarafın ayrılık sonucunda çok üzüleceğini bildiğiniz için ayrılmak istemiyorsunuz. İşte burada duygunuz ön planda oluyor ve yapmanız gereken şeyi yapamıyorsunuz. Bu mekanizma bu gibi durumlarda kullanılıyor. Anksiyete olmadan, yani kaygı duymadan partnerinizden ayrılabiliyorsunuz.
Yansıtma Mekanizması Nedir?
Yansıtma mekanizması size ait olan duyguyu veya düşünceyi sanki başkasınınmış gibi göstermektir.
Örneğin erkeğin durmadan kadın partnerinden rapor istemesi, telefonu karıştırması, bazı durumlara hatta kişilerle görüşmesine sınırlar getirmesi ama bunları yaparken gözünün dışarıda olmasıdır. Yani erkek, kadının kendini aldattığını veya aldatabileceğini düşündüğü için saydığım eylemleri gerçekleştirmektedir. Aslında aldatma düşüncesine, duygusuna kendi sahip ama bunu partnerine yansıtıyor.
Kaynakça:
- Burger, J.M. (2006). (İ. D. Erguvan Sarıoğlu Çev.). Kişilik. İstanbul: Kaknüs
Okuduğunuz içerik sevgiyle oluşturulmuştur ❤️
